Aleksitimi Nedir?
Aleksitimi,diğer adı ile duygu körlüğü, duyguları tanımlama ve açıklama konusunda subklinik yetersizlik ile karakterize olan bir kişilik oluşumuna verilen isimdir. Aleksitiminin temel özellikleri; duygusal farkındalıkta, sosyal bağlılıkta ve kişilerarası ilişkilerde bozukluk olarak özetlenebilir.Ayrıca yüksek düzeyde aleksitimisi olan bireylerde başkalarının duygularını anlama ve empati kurmakta zorluk yaşar ve duygusal yanıt vermekte yetersiz kalırlar.
Aleksitimi terimi 1973 yılında psikoterapist Peter Sifneos tarafından ortaya bulunmuştur. Kelime anlamı; Eski Yunanca’dan αλέξω (Alexo, “kovmak”) ve θυμός (thumos, “ruh, duygu, düşünce”) köklerinden oluşmakta ve “duyguyu kovmak” anlamına gelir.
Yüksek düzeyde aleksitimi genel nüfusun yaklaşık % 10’unda görülür ve herhangi bir nörogelişimsel bozukluğun yanı sıra bazı psikiyatrik hastalıklarla birlikte olabilir. Kültürel erkeksilik kavramlarına uyan erkeklerde (örneğin üzüntünün kadınsı bir duygu olduğunu düşünmek gibi) duygularını tanımı ve ifade etme güçlüğü subklinik düzeylerde görülebilir. Buna bazı araştırmacılar tarafından normatif erkek aleksitimisi denir.Bunula birlikte, hem aleksitiminin kendisi hem de geleneksel erkeksilik normlarıyla ilişkisi cinsiyetler arasında tutarlı olduğu bulunmuştur.
Aleksitimi ile birlikte gözlemlenen pek çok psikiyatrik bozukluk vardır. Bir çalışmada, post travmatik stres bozukluğu olan Vietnam Savaşı gazilerinin %41’i aleksitimik olduğu bulunmuştur.Diğer bir çalışmada bulunan prevalans bulguları ise şöyle; bulimia için % 56;45% ila 50% majör depresif bozukluk; % 63 anoreksiya nervoza;% 34 panik bozukluk,% 28 sosyal fobi ve % 50 madde bağımlılığı.
Tedavi;
Klinik Görüşme: Uzman, bireyle bir bir görüşme ile duygusal deneyimleri, ifade etme becerileri ve duygusal farkındalığı hakkında bilgi toplar.
Aleksitimi Ölçekleri: Yaygın olarak kullanılan ölçekler arasında Toronto Aleksitimi Ölçeği (TAS-20) ve Bermond-Vorst Aleksitimi Sorgulama Listesi (BVL) bulunur.
Aleksitimi teşhisi, yukarıda belirtilen yöntemlerin bir kombinasyonuyla yapılır. Uzman, elde ettiği bilgileri değerlendirerek aleksitimi tanısı koyar Aleksitimi teşhisi alan bir kişi, uygun tedavi ve destek ile bir plan oluşturularak uzmanla birlikte çalışabilir.
Aleksitimi Nasıl Tedavi Edilir?
Aleksitimi tedavisi, bireyin duygusal farkındalığını artırmak, duygusal ifade becerilerini geliştirmek ve duygusal deneyimlerle daha sağlıklı bir şekilde başa çıkmak üzerine hedefler belirleyerek bu hedeflere odaklanır. Aleksitimi tedavisinde kullanılan yöntemler:
Psikoterapi: Bilişsel-davranışçı terapi (BDT), duygusal odaklı terapi (DOT) ve mentalizasyon temelli terapi (MTT) gibi yaklaşımlar.
Grup Terapisi: Grup terapisi, aleksitimiye sahip bireylerin deneyimlerini paylaşmalarını ve duygusal ifade becerilerini geliştirmelerini sağlar.
Duygusal Farkındalık Eğitimi: Duygusal farkındalık, aleksitimiyle başa çıkmada önemli bir faktör özelliği taşır. Duygusal farkındalık eğitimi, bireye duygularını tanıma, ifade etme ve düzenleme becerilerini öğrenmesine yardımcı olur.
Somatik (Beden Odaklı) Terapiler: Aleksitimi, bedensel deneyimlerin duygusal deneyimlerden daha belirgin olduğu durumlarla ilişkilendirilebilir.
İlaç Tedavisi: Aleksitimi genellikle bir semptomdur olduğu için doğrudan bir ilaç tedavisi yoktur.
Tedavi süreci, bireyin ihtiyaçlarına ve semptomların şiddetine göre değişiklik gösterebilir.
Aleksitimi tedavi edilmediğinde, bireyin duygusal sağlığı ve yaşam kalitesi olumsuz etkileyebilir.
İlişkilerde Zorluklar,Stres ve Duygusal Gerginlik,
Psikosomatik Belirtiler, Depresyon ve Anksiyete
Tedavi, bireyin aleksitimik özelliklerle daha iyi başa çıkmasını ve yaşam kalitesini artırmasını hedefler. Bu nedenle de önemlidir.
Krystal, H (1988). Integration and Self Healing: Affect, Trauma, Alexithymia. Hillsdale, NJ: The Analytic Press. ISBN 0-88163-070-5.
Linden W, Wen F, Paulhaus DL (1994). Measuring alexithymia: reliability, validity, and prevalence. In: J. Butcher, C. Spielberger (Eds.). Advances in Personality Assessment. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates.
McDougall, J (1989). Theaters of the Body: A Psychoanalytic Approach to Psychosomatic Illness, Norton.
McDougall, J (1985). Theatres of the Mind: Truth and Illusion on the Psychoanalytic Stage. New York: Basic Books. ISBN 0-946960-70-4.
Nemiah JC, Freyberger H, Sifneos PE, “Alexithymia: A View of the Psychosomatic Process” in O.W. Hill (1970) (ed), Modern Trends in Psychosomatic Medicine, Vol 2.
Taylor, Graeme J (1997). Disorders of Affect Regulation: Alexithymia in Medical and Psychiatric Illness. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-45610-X.