Son yıllarda “Duygusal zeka” önem kazanan ve ele alınan bir kavram haline okmuştur. Bunun nedeni hayatta başarı ve mutluluğun yakalanabilmesinde belirli bir zeka düzeyinin yanı sıra, duygusal zekaya da sahip olmanın gerekliliğinin fark edilmesidir. Araştırmalara göre duygusal zekası yüksek olan bireyler, aile ve sosyal çevrelerinde iyi ilişkiler kurabilen, başarıyı daha kolay yakalayabilen, daha fazla üretebilen ve kariyerinde daha hızlı yükselebilen kişilerdir.
Duygusal zeka; bireylerin önce kendi ve sonra başkalarının duygularını anlayabilme, empati kurabilme, motivasyon artırma ve özgüven duygusunu tanıma, düzenleyebilme ve geliştirme olanağı tanıyan yetiye verilen kavramdır. Buna göre, bireyin hayattaki başarısı kendi duygularını dengeleyebilme ve yönetebilme başarısına bağlı olmaktadır. EQ kısaca beş alt bölümde tanımlanmaktadır.
- Kendini Tanıma (Özbilinç) bireyin ruh halinin ve o ruh hali hakkındaki düşüncelerinin farkında olabilme yetisidir. Kale görevi vardır.
- Duyguları Yönetebilme (Özdenetim) bireylerin hem tutkularının kölesi olmamaları hemde duygularını bastırmamalarıdır. Kolaylaştırma, erteleme ve ulaşma yer alır.
- Motivasyon bireyin kendini yapabileceğine dair inancı ve başarma isteği ile kendi içinde yarattığı doğal bir içgüdüdür.
- Başkalarının Duygularını Anlayabilme yetisidir.
- Sosyal Beceriler bireylerin karşılıklı ilişkilerini etkili bir şekilde yönetebilme becerisidir.
Sosyal becerileri yüksek olan bireyler, çevrelerindeki kişilerle rahat ve etkili ilişki kurabilmekte, onların tepkilerini ve hislerini anlayabilme ve ortaya çıkan tartışmaların üstesinden gelebilmektedirler.
En değerli varlıklar olan çocuklarımızın hayatını yalnızca akademik başarı ile ölçtüğümüz lise ve üniversite sınavları ile belirlemeye ölçüyoruz ama akademik zeka kadar duymak zeka da önemlidir. Çünkü duygusal zekaları desteklenmeyen ve geliştirilmeyen çocuklar, kendilerini sadece akademik başarıda göstermektedir. Bu nedenle duygusal zeka ile ilgili becerilerin kazanımını arttırmak için bu konudaki eğitimlerin anne-baba, çocuk ve öğretmenler olarak üçlü ayağında yapılması gerekmektedir.
Duygusal zekamız ilk olarak ailemiz tarafından desteklenir. Bu desteklenme genel olarak, yakın ilişkiler içinde kendimizi nasıl göreceğimizi, başkalarının bizim hislerimize nasıl tepki vereceği, tepki verirken seçeneklerimizin neler olduğunu, umut ve korkularımızı nasıl anlayıp, ifade edeceğimiz gibi süreçleri öğreniriz. Genel olarak bakıldığında duygusal zeka yetersiz desteklenmeyen tarzları arasında en sık rastlanılanları dört grupta toplayabiliriz.
1.Hisleri tamamen göz ardı etmek
2.Fazlasıyla serbest bırakmak
3.Çocuğu aşağılayıp, hislerine saygı göstermemek
4.Tutarsız davranmak
Anne-baba ve çocuklar arasında kurulan sıcak, güvenli ve kuvvetli bağ ile çocuklar duygusal zekalarını geliştirerek, duygularıyla baş edebilmeyi, öfkelerini kontrol edebilmeyi ve empati duygusunu öğrenirse her zaman bu becerilerle yaşama şansına sahip olacaktır. Bu hayat boyu etkisini gösterecek önemli bir etmendir. Duygusal açıdan yeterli olan desteklenen çocuklarının duygusal zeka ile ilgili temel unsurları öğrenmelerine yardımcı ve bu temel duyguların desteklenmesiyle duygularının farkına varıp ifade edebilmek, duygularını kontrol altında tutabilmek, empati yapabilmek ve ilişkilerinde ortaya çıkabilecek duygularla baş edebilmek olarak ifade edilebilir.
Anne-Babalara Çocuklarının Duygusal Zekalarını Yükseltebilmek İçin Öneriler
- Çocuklarınıza duygularını keşfetmeleri ve ifade etmeleri konusunda teşvik etme,oyun oynama ve sohbet etme yapılabilir.
- Net kurallar ve sınırlar oluşturun ve bunlara bağlı kalın.
- Ailede ortak sorunlar yaşandığında ve diğer konularda da onların da fikirlerini sorun.
- Kendi problemlerini çözmeleri konusunda yardımcı olun, alternatif çözümler üretmeleri konusunda destekleyin. Sorunları onların yerine çözmeyin.
- Okul dışı aktivitelere katılmaya teşvik edin.
- Hata yapmalarına,hatalarını sonuçlarına katlanmana izin verin.
- Çocuğunuzla vakit geçirin.
- Hobi edinme ve işbirliğine dayanan aktivitelere teşvik edin.
Unutmayın duygusal zekaya sahip ve duygusal zekası yüksek, desteklenen bir çocuk İçin en önemli şey ailesi ve güvenli bağ kurduğu kişiler ile birlikte geçirdiği zamandır. Aynı zamanda onlara ayırdığımız zamanla, onlara ne kadar değer verdiğinizin mesajını vermiş oluyoruz.