İmposter Sendromu (Sahtekarlık Sendromu)

Hayatınız boyunca kariyerinizde iyi pozisyonlara gelmiş ve iyi işlere imza atmış biri olarak çevrenizdeki her bireyin sizi başarılı görmesine rağmen, kendinizi yetersiz ve başarısız biri gibi mi görüyorsunuz? Temelde bireyin kendini yetersiz ve başarısız hissetmesine sebep olan İmposter Sendromu adı verilen, diğer adıyla Sahtekar Sendromu olan duygu durum bozukluğunu yaşıyor olabilirsiniz.

Bu sendromdan muzdarip olan kişiler, diğer insanları bir başarı öyküsüyle kandırıyormuş hissi yaşamlarına devam eder. Başarılarını şans eseri elde ettiklerine ya da dış etkenlerden kaynaklandığına inanırlar. Bu inanış ile başarılı olmadığı anlaşılır düşüncesiyle sahtekarlıkla suçlanma korkusu yaşamlarına devam ederler. Bu düşünceden kaynaklı yoğun kaygı duyar. “Ben yaptıysam herkes yapabilir, sahip olduğu başarılarına yönelik hak etmiyorum, bunu hak edecek kadar çalışma göstermedim” gibi cümleler bu sendromu yaşayan kişilerden sık duyulan cümlelerdir. Bu düşünceler gerçekliği çarpıtılmış yanlış inanışlardır.

1978 yılında Suzanne Imes ve Pauline Rose Clance isimli iki klinik psikoloğun yaptığı araştırmadan sonra bu sendrom kavramsallaşmıştır. Çalışmaya katılan bireylerin edindikleri iyi pozisyonlara, kariyere ya da eğitime rağmen içsel olarak başarı hissinden yoksun davranan, gerçekte yeterince iyi olmadıkları inancıyla birlikte kendilerini takdir edemedikleri gözlemlenmiştir. Kadınlarda daha sık gözlenmektedir. Genellikle iyi mevkiye ulaşmış, aile öyküsünde başarı baskısıyla büyümüş kadınlarda daha çok görüldüğü saptanmıştır.

Bu sendroma sahip olan kişiler zaman içerisinde verimlilik kaybı ve performans düşüklüğü yaşar, gerçek olmayan düşüncelere inanarak dış dünyaya kendini kapatır. Böylece kendilerine “yetersizlik” imajı empoze eder. Bu sendrom performans, verimlilik ve dış dünya ile gerçeklik arasındaki bağlantıyla ilişkilidir.
Bu sendromdan muzdarip kişiler iş yerinde sınır ihlallerine izin vermek, aşırı bağlılık, seviyesinin altındaki pozisyonlarda işe başvurma eğilimi, tükenmişlik, hak ettiği maaş düzeyinin aşağısını kabul etmek gibi davranışlarda bulunabilirler.

İmposter Sendromu Belirtileri :

1.Kendini başarısız hissetmek,
2.Yetersiz görme eğilimi,
3.Diğer insanların başarılarınıza, becerilerinize ilişkin abartılı bir görüşü olduğu inancına sahip olmak,
4.Başarının dışsal unsurlara bağlanması (şans eseri elde edilmesi ya da çok çalışma vb.),
5.Toplum karşısında, sahne önünde konuşma yapmaktan çekinmek

İmposter Sendromu Nedenleri:

1) Ebeveyn tutumları

2) Başarıyı aşırı takdir etmek ya da etmemek

3)Mükemeliyetçi yaklaşım

4) Eleştirel yaklaşım

5) Cinsiyetçi yaklaşım 

6) Aile içi travmatik olaylar

Psikoterapi ve gerekli durumda tedavi edilebilen bir sendromdur. Farkındalık kazanma, özgüven, özdeğer ve empati beceriler yönünde çalışmalar yapılmaktadır. Öncelikle bu durumu kabul edebilmek ve farkında olmak ilk adımdır. Kendinize hata yapabilme özgürlüğü vermek, kendinizi yargılamaktan vazgeçmek, hatalarınızdan ders çıkarmak ve sizi etkilemesine izin vermemek, başarılarınızı ve başarısızlıklarınızı listelemek ve bu listede yazılanlara kanıt aramak, nefes egzersizleri yararlı olucaktır.